Cây ngọc am màu trắng , xù xì , tuy nhiên , bóc lớp vỏ ra thì thấy phần thịt màu đỏ thẫm. Đứng ở gốc cây , cạnh chỗ có vết chém , thấy mùi đặc thù của ngọc am tỏa ra thơm ngát. Hợi cây ngọc am thẳng băng , mang đặc thù của họ nhà sa mộc. Tôi ước lượng , cây ngọc am này phải cao cỡ 40m. Theo báo cáo ông Lù Sào Tỉn ( thị trấn vinh quang , Hoàng Su Phì , Hà Giang ) kể , thì ông mua mấy tấm gỗ ngọc am từ ông Lù Seo Pao vào năm 1989 , cách nay đã 12 năm. Thời khắc đó , trong vườn rừng nhà ông Tỉn vẫn còn một cây ngọc am nữa. Đường vào Tả Sử Choóng bóng gió , cách trở , nên ông Tỉn chưa quay lại đó lần nào , không rõ ông Pao chưa chết hay đã chết , cây ngọc am còn lại trong vườn nhà ông Tỉn đã bị đốn hạ hay chưa.
I Vào vương quốc ngọc am
Hơn tấn ngọc am bị chính quyền xã Tả Sử Choóng thu giữ. Có báo cáo phong phanh ấy , tôi quyết tâm lên đường vào Tả Sử Choóng. Đường vào Tả Sử Choóng đúng là đường lên mây , khấp khểnh , vòng vèo , khúc khuỷu bên miệng vực. Tả Sử Choóng nằm trên lưng chừng đỉnh Tây Côn Lĩnh. Trọng tâm xã ở độ cao 1.500m so với mặt nước biển. Đỉnh núi cao nhất của xã gần 2.000m , tên là Tả Bá Phùng là đỉnh “râu ria” của đỉnh Tây Côn Lĩnh. Trên đỉnh Tả Bá Phùng vẫn còn cột cờ của Pháp. Đứng trên đó vào ngày quang mây nhìn rõ thành thị Hà Giang. Chú tâm kiêm bí thơ xã Giàng Seo Man là người bản địa , nên anh rất thông hiểu về ngọc am. Anh kể rất nhiều chuyện kỳ thú về loại gỗ này và các thời kỳ lúa ra đòng săn lùng ngọc am của người Hán.
Phải đứng từ rất xa mới thu hết được cây ngọc am vào ống kính máy ảnh. Tạng năm ngoái , cả xã Tả Sử Choóng rộ lên cuộc săn tìm cây ngọc am đồ sộ trong lòng đất. Chẳng là , cách đây 30 năm , ông Giàng Seo Leng đã vác dao , cưa vào rừng và hì hụi suốt 4 tháng trời để hạ một cây ngọc am đồ sộ. Theo lời kể của ông thì cây này phải 6 người ôm , đường kính phải 2 , 5m , ngọn cao vọt lên khỏi tán rừng , ngẩng nhìn mỏi cổ. Ông Leng đã hạ cây , xẻ ra thành từng đoạn rồi chôn xuống lòng đất. Ý định của ông Leng là vài chục năm sau , khi những khúc ngọc am đặc quánh tinh dầu , sẽ bới lên đem về làm quan tài cho cả gia đình dùng.
Cây ngọc am chia làm 2 thân , trông xa như 2 cây mọc cạnh nhau. Thế nhưng , đầu năm ngoái , ông này lâm bệnh nặng liệt giường liệt chiếu. Trước khi chết , ông dặn con cháu vào rừng lôi cây ngọc am về. Tuy nhiên , con cháu ông tìm mãi mà không thấy. Chuyện lộ ra , cả trăm người ở Tả Sử Choóng kéo nhau vào rừng săn tìm. Với một cây ngọc am đồ sộ như thế , gỗ thẳng và đẹp , thì nó có giá lên tới cả tỷ bạc. Tuy nhiên , đến nay , người dân Tả Sử Choóng vẫn chưa tìm thấy chỗ ông Leng chôn cây ngọc am. Theo report của anh Man , chỉ trong vòng 3-4 năm nay , người dân ở Tả Sử Choóng đã khai khẩn được khoảng 100 tấn ngọc am để nấu tinh dầu và bán về xuôi. Từ tháng 8-2010 , xã nhận được công văn của tỉnh , cấm không có một sự hạn chế hay một trường hợp ngoại lệ nào cả việc khai khẩn , vận chuyển , bán buôn ngọc am , nên xã mới vào cuộc chuẩn bị ráo riết. Mặc dù việc khai khẩn ngọc am diễn ra rất nhiều , song xã mới chỉ tịch thu được chừng 1 mét khối , khoảng 1 , 1 tấn ngọc am. Số ngọc am này chất trong kho của UBND xã. Anh Man đã dẫn tôi đi xem đống ngọc am này. Khi cửa phòng bật mở , mùi ngọc am bốc lên thơm phức mũi.
Tả Sử Choóng vốn là vùng đất đầy rẫy ngọc am. Dạo người Hán sang khai khẩn ngọc am ở đây gọi Tả Sử Choóng là Chúng Quá Sử. Theo các cục già , thì Chúng Quá Sử có tức thị “rừng ngọc am”. Cái tên Tả Sử Choóng thì có tức thị “gốc cây to”. Dọc dải Tây Côn Lĩnh này , hai xã Túng Sán và Tả Sử Choóng nằm ngay chân đỉnh Tây Côn Lĩnh là có nhiều ngọc am nhất. Hỏi chuyện ông Lù Seo Pao , người từng đốn hạ cây ngọc am đồ sộ và bán 9 tấm gỗ cho ông Tỉn , anh Man nhớ ra ngay. Tuy nhiên , ông Pao đã chết mấy năm nay rồi và ông cũng là người độc nhất vô nhị từ thời Pháp thuộc đến nay ở Tả Sử Choóng được mai táng bằng quan tài ngọc am.
II Và vẻ đồ sộ của cây ngọc am
Gốc cây phải 3 người ôm mới xuể. Theo anh Man , bây giờ , trong vườn rừng thuộc sở hữu của hai bằng hữu ruột Lù Seo Lèng và Lù Seo Hồ ( con trai ông Lù Seo Pao ) vẫn còn một cây ngọc am nữa. Anh Man đã cử Phó Trưởng Công an xã Lù Văn Tuấn dẫn tôi đi. Ngôi nhà hai bằng hữu Lèng và Hồ ở nằm chênh vênh sườn núi và khóa cửa. Địa ngục dân trong bản bảo hai bằng hữu Lèng và Hồ lên nương từ bữa trước , vài hôm nữa mới về. Trưởng Công an Lù Văn Tuấn gọi một người trong bản dẫn chúng ta đi tìm cây ngọc am trong vườn rừng nhà Lèng và Hồ. Leo dốc một lát thì cây ngọc am hiện ra , cao lừng lững , vọt khỏi tán rừng. Gốc cây ngọc am này rất lớn , 3 người ôm mới hết. Tuy nhiên , lên độ cao chừng 3m thì thân tách làm đôi , trông như hai cây riêng biệt.
Bóc lớp vỏ ngoài thấy thịt cây ngọc am màu đỏ sẫm , tỏa mùi thơm ngạt ngào. Vỏ cây ngọc am màu trắng , xù xì , tuy nhiên , bóc lớp vỏ ra thì thấy phần thịt màu đỏ thẫm. Đứng ở gốc cây , cạnh chỗ có vết chém , thấy mùi đặc thù của ngọc am tỏa ra thơm ngát. Hợi cây ngọc am thẳng băng , mang đặc thù của họ nhà sa mộc. Tôi ước lượng , cây ngọc am này phải cao cỡ 40m. Theo lời anh Tuấn , kiểm lâm đã đóng dấu búa vào gốc cây. Tuy nhiên , tìm mãi không thấy dấu búa đâu cả. Địa ngục đàn ông trong bản bảo trẻ thơ đùng dao đẽo mất dấu búa rồi. Anh Giàng Seo Man đã tìm hiểu về cây ngọc am này , song không ai biết nó đã bao lăm tuổi. Các cụ già nhất trong bản kể rằng , từ khi chưa đến tuổi trưởng thành , đã thấy nó to như bây chừ. Tuổi của cây ngọc am này phải tính bằng hàng trăm năm.
trẻ thơ hay nghịch chém nhơm nhở ở gốc , rễ , làm mất cả dấu búa của kiểm lâm. Tạng năm ngoái , hoàn cảnh gia đình có nhiều trở ngại hoặc thiếu thốn quá , bằng hữu Lèng và Hồ đã rao bán cây ngọc am này. Một đại gia buôn gỗ người Bắc Quang đã gạ gẫm đổi 2 chiếc xe win 100 xịn của Thái cùng với một món tiền. Hai bằng hữu Lèng đã cùng quan điểm hoặc suy nghĩ với ai đó. Vị đại gia này đã kí cược 4 triệu đồng cho Lèng. Tuy nhiên , đại gia này chạy chọt suốt một năm trời không làm được thủ tục để khai khẩn , đành mất 4 triệu tiền kí cược. Biết tin Lèng và Hồ có ý định bán cây ngọc am , kiểm lâm huyện đã tìm vào đóng dấu búa , xã giảng giải cây ngọc am là tài sản vô giá của cả nước và quản lý chặt. Cây ngọc am nằm trong vườn nhà mình , mà không được chặt bán , bằng hữu Lèng và Hồ rất buồn! Theo anh Man , bây giờ , ở địa bàn xã Tả Sử Choóng có 3 cây ngọc am. Ở nơi khác có ngọc am hay không thì anh Man không biết và anh cũng không nghe đồn ở nơi nào có thêm một cây nữa. Một cây ở vườn nhà phu phụ Lèng và Hồ , một cây nhỏ , có đường kính 40cm , tuổi khoảng 30 năm , trong vườn nhà ông Vàng Seo Sấn ( bản Hóa Chéo Phìn ) và một cây đồ sộ nằm gần đỉnh Gió Chéo Phìn , trong rừng già , thuộc sự quản lý của xã.
Tán cây ngọc am . Anh Man cho biết , cây ngọc am này phải 6 người ôm , to gấp đôi cây trong vườn nhà Lèng và Hồ và cao chừng 100m! Sau khi ở xã ra , tôi gặp một tay buôn lũa ngọc am từ Tả Sử Choóng về thị trấn và anh này cũng bảo đã tận mắt cây ngọc am đó và đúng là nó phải cao đến 100m. Tuy nhiên , tôi thực sự không tin lại có cây ngọc am cao đến vậy. Ví như to và cao lắm , có lẽ chừng 50-60m là hợp lý. Để tận mắt cây ngọc am mọc hoang dã gần đỉnh Gió Chéo Phìn , phải đi bộ leo dốc liên tiếp 4 đến 5 tiếng đồng hồ. Tuy nhiên , chỉ đến mùa khô mới leo lên được Gió Chéo Phìn. Mùa này , mưa nắng chợt , núi đá đốc ngược , rất trơn , chẳng thể đi được. Cách độc nhất vô nhị leo lên đỉnh này là đi bộ dọc suối. Đi tới trước vào mùa mưa , nếu gặp mưa lớn , lũ ập về , mất mạng như không. Rất tiếc , tôi đã không có thời cơ được tận mắt cây ngọc am đồ sộ , to gấp đôi cây ngọc am 3 người ôm ở vườn nhà Lèng và Hồ – loài cây mà trong ký ức người dân , đã tuyệt chủng từ cả trăm năm trước.
chức vị : Ấp 14 , xã Long Trung , huyện Cai Lậy , tỉnh Tiền Giang
0906194819 Hòa ( đảm trách toàn quốc )
Chi nhánh Miền Đông : Ấp 3 , xã Trừ Văn Thố , huyện Bến Cát , tỉnh Bình Dương
0988868620 Nhẫn ( đảm trách Đông nam bộ châu phi )